Chăm sóc người bệnh ung thư giai đoạn cuối

Khi người thân không may bước vào giai đoạn cuối của căn bệnh ung thư, đó là một thử thách vô cùng lớn lao đối với cả người bệnh và gia đình. Việc chăm sóc lúc này không chỉ tập trung vào điều trị y tế mà còn là sự nâng đỡ về tinh thần, đảm bảo chất lượng cuộc sống tốt nhất có thể cho những ngày tháng còn lại. 

Bài viết này sẽ cung cấp những thông tin cần thiết, giúp gia đình hiểu rõ hơn về quá trình chăm sóc người bệnh ung thư giai đoạn cuối một cách toàn diện và chu đáo.

Hiểu về giai đoạn cuối của ung thư

Ung thư giai đoạn cuối, hay còn gọi là ung thư di căn xa hoặc giai đoạn 4, là khi bệnh đã lan rộng đến các bộ phận khác của cơ thể, không còn khả năng chữa khỏi bằng các phương pháp điều trị thông thường. Khi đó, bệnh đã lan rộng, tiên lượng sống còn hạn chế và các phương pháp điều trị tích cực nhằm loại bỏ khối u không còn hiệu quả hoặc người bệnh không còn đáp ứng với điều trị. 

Khi giai đoạn cuối tiến triển, cơ thể người bệnh sẽ có những thay đổi rõ rệt. Người bệnh ung thư giai đoạn cuối thường phải đối mặt với nhiều triệu chứng phức tạp và thay đổi liên tục, bao gồm:

• Đau đớn do khối u chèn ép hoặc do quá trình điều trị.
• Mệt mỏi, suy kiệt.
• Khó thở.
• Buồn nôn, nôn, chán ăn, sụt cân.
• Các vấn đề về tiêu hóa như táo bón hoặc tiêu chảy.
• Loét do tỳ đè.
• Thay đổi về tâm lý, cảm xúc như lo âu, trầm cảm, sợ hãi.

Ở giai đoạn này, trọng tâm chăm sóc dịch chuyển hoàn toàn sang chăm sóc giảm nhẹ (palliative care) hoặc chăm sóc cuối đời (hospice care).

Mục tiêu chính của việc chăm sóc ở giai đoạn này là:

• Kiểm soát các triệu chứng khó chịu do bệnh gây ra (đau, khó thở, buồn nôn…).
• Duy trì chất lượng cuộc sống tốt nhất có thể cho người bệnh.
• Hỗ trợ về mặt tinh thần, tâm lý, và tâm linh cho cả người bệnh và gia đình.
• Giúp người bệnh sống trọn vẹn những ngày còn lại trong sự thoải mái.

Đây là sự thay đổi lớn trong cách tiếp cận so với giai đoạn điều trị tích cực ban đầu. Gia đình cần hiểu rõ sự khác biệt này để có những kỳ vọng thực tế và tập trung vào những gì thực sự quan trọng đối với người bệnh lúc này.

Chăm sóc giảm nhẹ là gì?

Chăm sóc giảm nhẹ là một phương pháp tiếp cận toàn diện nhằm cải thiện chất lượng cuộc sống cho những người mắc bệnh hiểm nghèo, đặc biệt là ung thư giai đoạn cuối. 

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, chăm sóc giảm nhẹ tập trung vào việc đánh giá sớm và điều trị các vấn đề về thể chất, tâm lý và tinh thần, đồng thời giảm thiểu gánh nặng cho cả bệnh nhân và gia đình. Không giống như chăm sóc cuối đời, vốn dành riêng cho những người có tiên lượng sống ngắn, chăm sóc giảm nhẹ có thể được áp dụng ngay từ khi bệnh nhân được chẩn đoán ung thư, bất kể giai đoạn nào. 

Đối với bệnh nhân ung thư giai đoạn cuối, phương pháp này đặc biệt quan trọng vì nó giúp giảm đau, kiểm soát các triệu chứng khó chịu và mang lại sự an ủi về mặt cảm xúc. 

Chăm sóc giảm nhẹ đòi hỏi sự phối hợp chặt chẽ giữa đội ngũ y tế, bao gồm bác sĩ, điều dưỡng, chuyên gia dinh dưỡng và đôi khi cả các nhà tâm lý học hoặc cố vấn tinh thần, để đảm bảo bệnh nhân nhận được sự chăm sóc toàn diện nhất.

Chăm sóc người bệnh ung thư giai đoạn cuối bao gồm những gì?

Chăm sóc người bệnh ung thư giai đoạn cuối là một quá trình toàn diện, đòi hỏi sự phối hợp giữa đội ngũ y tế chuyên nghiệp và những người chăm sóc tại nhà. 

Dưới đây là các lĩnh vực chăm sóc chính:

Giúp người bệnh giảm đau và kiểm soát các triệu chứng khó chịu

Đây là một trong những ưu tiên quan trọng nhất của đội ngũ y tế. Việc giúp người bệnh cảm thấy dễ chịu hơn sẽ cải thiện đáng kể chất lượng những ngày tháng cuối đời của họ.

• Đánh giá cơn đau và các vấn đề thể chất: Bác sĩ và điều dưỡng sẽ thường xuyên hỏi han, kiểm tra để hiểu rõ mức độ đau cũng như các triệu chứng khác mà người bệnh đang gặp phải như khó thở, mệt mỏi, hay các vấn đề về tiêu hóa.
• Lên kế hoạch giảm đau và điều trị triệu chứng:
  • Sử dụng thuốc: Dựa trên tình trạng cụ thể, bác sĩ sẽ lựa chọn các loại thuốc giảm đau và thuốc điều trị triệu chứng phù hợp, điều chỉnh liều lượng để đạt hiệu quả tốt nhất và hạn chế tác dụng phụ. Điều dưỡng sẽ theo dõi sát sao đáp ứng của người bệnh với thuốc và thông báo cho bác sĩ nếu có bất kỳ vấn đề gì. Nhân viên y tế cũng sẽ hướng dẫn người bệnh và gia đình cách dùng thuốc an toàn, hiệu quả tại nhà.
  • Các biện pháp hỗ trợ khác: Ngoài thuốc, nhân viên y tế có thể áp dụng hoặc hướng dẫn các biện pháp giúp giảm đau và tăng cường sự thoải mái như xoa bóp nhẹ nhàng, chườm ấm/lạnh (một cách cẩn trọng và phù hợp), giúp người bệnh thay đổi tư thế thường xuyên, hoặc hướng dẫn các bài tập hít thở đơn giản.
• Kiểm soát các vấn đề thường gặp khác:
  • Khó thở: Nhân viên y tế sẽ tìm cách giúp người bệnh dễ thở hơn, có thể bằng cách cho thở oxy (nếu cần), dùng thuốc phù hợp, hoặc hướng dẫn các tư thế ngồi giúp mở rộng phổi.
  • Buồn nôn, chán ăn: Bác sĩ có thể kê đơn thuốc chống nôn. Điều dưỡng và chuyên gia dinh dưỡng sẽ tư vấn về chế độ ăn uống với các món dễ tiêu, chia nhỏ bữa ăn, và cố gắng tìm những món người bệnh còn cảm thấy thích thú.
  • Táo bón hoặc tiêu chảy: Nhân viên y tế sẽ đưa ra lời khuyên về ăn uống và có thể sử dụng thuốc để giúp điều chỉnh vấn đề này.
  • Mệt mỏi: Đội ngũ y tế sẽ cố gắng tìm nguyên nhân gây mệt mỏi và tư vấn cách để người bệnh tiết kiệm năng lượng, duy trì các hoạt động nhẹ nhàng nếu có thể.

Đảm bảo dinh dưỡng và đủ nước cho người bệnh

Dinh dưỡng hợp lý giúp người bệnh duy trì sức lực và cảm thấy tốt hơn. Tuy nhiên, ở giai đoạn cuối, việc ăn uống có thể trở nên khó khăn.

• Đánh giá và tư vấn dinh dưỡng: Nhân viên y tế, đặc biệt là các chuyên gia dinh dưỡng, sẽ đánh giá nhu cầu dinh dưỡng của người bệnh. Họ sẽ tư vấn cho gia đình về việc chuẩn bị các bữa ăn dễ tiêu hóa, mềm, lỏng như cháo, súp, sữa, sinh tố.
• Khuyến khích ăn uống phù hợp: Chia nhỏ các bữa ăn trong ngày có thể giúp người bệnh dễ tiếp nhận hơn. Việc đảm bảo người bệnh uống đủ nước cũng rất quan trọng.
• Hỗ trợ đặc biệt khi cần: Nếu người bệnh không thể ăn uống qua đường miệng, bác sĩ có thể cân nhắc các giải pháp hỗ trợ như cho uống các loại sữa dinh dưỡng đặc biệt hoặc nuôi ăn qua ống thông, nhưng luôn dựa trên tình hình cụ thể và mong muốn của người bệnh cũng như gia đình.
• Tôn trọng ý muốn của người bệnh: Nhân viên y tế luôn lắng nghe và tôn trọng sở thích cũng như cảm giác của người bệnh đối với việc ăn uống, tránh ép buộc.

Chăm sóc vệ sinh cá nhân và tạo không gian thoải mái

Việc giữ gìn vệ sinh sạch sẽ và một môi trường nghỉ ngơi dễ chịu giúp người bệnh cảm thấy thoải mái hơn và phòng ngừa các vấn đề sức khỏe khác.

• Hỗ trợ vệ sinh hàng ngày: Điều dưỡng viên sẽ giúp đỡ hoặc trực tiếp thực hiện việc tắm rửa, lau người cho bệnh nhân bằng nước ấm, chăm sóc răng miệng, và vệ sinh các vùng cơ thể cần thiết, nhất là khi người bệnh yếu không tự làm được.
• Chăm sóc da và phòng ngừa lở loét: Với những người bệnh nằm lâu một chỗ, điều dưỡng sẽ chú ý chăm sóc da cẩn thận, giúp thay đổi tư thế thường xuyên, và có thể sử dụng các loại đệm đặc biệt để giảm nguy cơ bị lở loét do tỳ đè.
• Tạo không gian nghỉ ngơi phù hợp: Nhân viên y tế sẽ đảm bảo phòng bệnh (tại cơ sở y tế) luôn sạch sẽ, thoáng đãng, yên tĩnh. Nếu chăm sóc tại nhà, họ sẽ tư vấn cho gia đình cách duy trì một môi trường tương tự.
• Quản lý các thiết bị y tế (nếu có): Nếu người bệnh có sử dụng các ống thông (ví dụ ống thông tiểu), điều dưỡng sẽ theo dõi và chăm sóc để đảm bảo vệ sinh và phòng tránh nhiễm trùng.

Đồng hành và hỗ trợ về mặt tinh thần

Giai đoạn cuối của bệnh tật thường mang đến nhiều cảm xúc phức tạp cho cả người bệnh và người thân. Sự hỗ trợ về mặt tinh thần từ đội ngũ y tế là vô cùng cần thiết.

• Lắng nghe và chia sẻ: Nhân viên y tế sẽ dành thời gian lắng nghe những tâm sự, lo lắng của người bệnh và gia đình với thái độ đồng cảm và tôn trọng.
• Cung cấp thông tin: Bác sĩ sẽ giải thích rõ ràng về tình hình bệnh tật, các lựa chọn chăm sóc triệu chứng một cách trung thực và dễ hiểu, giúp người bệnh và gia đình có cơ sở để đưa ra quyết định.
• Hỗ trợ các vấn đề tâm lý: Khi cần thiết, nhân viên y tế có thể giới thiệu người bệnh và gia đình đến các chuyên gia tâm lý để được hỗ trợ sâu hơn, hoặc kết nối với những người có thể hỗ trợ về mặt tinh thần, tâm linh theo mong muốn của người bệnh.
• Tôn trọng niềm tin và văn hóa: Đội ngũ y tế luôn tôn trọng các giá trị văn hóa và tín ngưỡng riêng của mỗi người bệnh và gia đình họ trong suốt quá trình chăm sóc.
• Hỗ trợ gia đình: Nhân viên y tế cũng quan tâm đến cảm xúc và nhu cầu của người thân trong gia đình, giúp họ chuẩn bị tinh thần và đối mặt với những thử thách trong giai đoạn khó khăn này.

Dịch vụ điều dưỡng tại nhà của Phòng khám gia đình Việt Úc

Tại Phòng khám gia đình Việt Úc, chúng tôi hiểu rằng việc chăm sóc người thân yêu trong giai đoạn cuối của bệnh ung thư đòi hỏi sự tận tâm, chuyên môn và cả sự thấu hiểu. Dịch vụ chăm sóc điều dưỡng tại nhà của chúng tôi được thiết kế để hỗ trợ gia đình và mang đến sự chăm sóc y tế chuyên nghiệp ngay tại không gian quen thuộc và thoải mái của người bệnh.

Đội ngũ điều dưỡng viên của chúng tôi có chuyên môn và kinh nghiệm trong việc chăm sóc người bệnh nặng, bao gồm cả người bệnh ung thư giai đoạn cuối như:

• Theo dõi các dấu hiệu sinh tồn (mạch, nhiệt độ, huyết áp, nhịp thở).
• Hỗ trợ kiểm soát đau và các triệu chứng khác theo y lệnh của bác sĩ.
• Thực hiện các thủ thuật chăm sóc y tế cần thiết (tiêm thuốc, thay băng, chăm sóc sonde…).
• Hỗ trợ vệ sinh cá nhân, ăn uống, vận động và thay đổi tư thế cho người bệnh.
• Theo dõi sát tình trạng của người bệnh và báo cáo kịp thời cho bác sĩ.
• Cung cấp sự động viên, an ủi và hỗ trợ tinh thần cho cả người bệnh và gia đình.

Chúng tôi mong muốn đồng hành cùng gia đình, chia sẻ bớt gánh nặng và đảm bảo người bệnh ung thư giai đoạn cuối nhận được sự chăm sóc tốt nhất với tất cả sự yêu thương và tôn trọng phẩm giá.

Hy vọng rằng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích để bạn có thể chăm sóc người thân của mình một cách tốt nhất!