Phương pháp điều trị và những lưu ý khi chăm sóc bệnh nhân tai biến liệt nửa người

Tai biến mạch máu não là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tàn tật, trong đó di chứng liệt nửa người là tình trạng phổ biến và nặng nề nhất. Quá trình chăm sóc và phục hồi cho bệnh nhân không chỉ là một thách thức lớn đối với y học mà còn là một hành trình dài đòi hỏi sự kiên nhẫn, tình yêu thương và kiến thức đúng đắn từ gia đình. Việc hiểu rõ các phương pháp điều trị hiệu quả và những lưu ý quan trọng trong chăm sóc hàng ngày sẽ là chìa khóa giúp người bệnh cải thiện chất lượng cuộc sống và tối đa hóa khả năng phục hồi.

Hiểu đúng về tai biến liệt nửa người

Tai biến liệt nửa người, hay còn gọi là bán thân bất toại, là tình trạng mất hoặc suy giảm nghiêm trọng khả năng vận động ở một bên cơ thể (trái hoặc phải), bao gồm cả tay, chân và đôi khi cả cơ mặt. 

Nguyên nhân sâu xa đến từ những tổn thương tại não bộ do tai biến mạch máu não gây ra, có thể là do nhồi máu não (tắc nghẽn mạch máu) hoặc xuất huyết não (vỡ mạch máu). Khi một vùng não không được cung cấp đủ oxy và dưỡng chất, các tế bào thần kinh tại đó sẽ bị tổn thương hoặc chết đi, làm gián đoạn tín hiệu chỉ huy vận động từ não đến các cơ quan, gây ra tình trạng liệt.

Các triệu chứng của liệt nửa người rất rõ ràng. Người bệnh sẽ bị yếu hoặc mất hoàn toàn khả năng cử động ở một bên cơ thể, dẫn đến khó khăn trong việc đi lại, cầm nắm, thậm chí là giữ thăng bằng. Ngoài ra, họ còn có thể gặp phải các vấn đề đi kèm như rối loạn ngôn ngữ (khó nói, không diễn đạt được suy nghĩ), rối loạn cảm giác (tê bì, mất cảm giác nóng lạnh), rối loạn thị giác và suy giảm nhận thức. 

Bệnh nhân tai biến liệt nửa người có thể phục hồi hoàn toàn được không?

Đây là câu hỏi lớn nhất mà mọi bệnh nhân và gia đình đều quan tâm. 

Khả năng phục hồi phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố. Mức độ tổn thương não, vị trí vùng não bị ảnh hưởng, thời gian được cấp cứu và điều trị (đặc biệt là “thời gian vàng” trong những giờ đầu sau đột quỵ), tuổi tác và các bệnh lý nền của bệnh nhân đều đóng vai trò quyết định.

Quá trình phục hồi thường diễn ra mạnh mẽ nhất trong 3 đến 6 tháng đầu tiên sau tai biến. Trong giai đoạn này, não bộ có khả năng tự tổ chức lại một cách kỳ diệu, được gọi là sự mềm dẻo thần kinh (neuroplasticity), cho phép các vùng não khỏe mạnh khác đảm nhận một phần chức năng của vùng bị tổn thương. Sau 6 tháng, tốc độ phục hồi có thể chậm lại nhưng không có nghĩa là dừng hẳn. 

Với sự kiên trì tập luyện và chăm sóc đúng cách, người bệnh vẫn có thể tiếp tục cải thiện chức năng vận động trong nhiều năm sau đó. Vì vậy, thay vì đặt mục tiêu “chữa khỏi hoàn toàn”, chúng ta nên tập trung vào việc “phục hồi tối đa” các chức năng để người bệnh có thể tái hòa nhập với cuộc sống.

Các phương pháp điều trị và chăm sóc bệnh nhân tai biến liệt nửa người

Chăm sóc và điều trị tai biến liệt nửa người là một quá trình đa mô thức, đòi hỏi sự kết hợp chặt chẽ giữa y học hiện đại và các phương pháp hỗ trợ, trong đó phục hồi chức năng đóng vai trò trung tâm.

Vật lý trị liệu

Đây là nền tảng không thể thiếu trong quá trình phục hồi. Mục tiêu chính của vật lý trị liệu là giúp bệnh nhân lấy lại khả năng vận động, sức mạnh cơ bắp, khả năng thăng bằng và phối hợp. Các bài tập được thiết kế riêng cho từng bệnh nhân, bắt đầu từ những bài tập thụ động, khi kỹ thuật viên hoặc người nhà giúp bệnh nhân cử động các khớp ở bên liệt để tránh co cứng, teo cơ. Dần dần, khi người bệnh có tiến triển, họ sẽ chuyển sang các bài tập chủ động, tự mình thực hiện các động tác dưới sự hướng dẫn. Các thiết bị chuyên dụng như thanh song song, máy tập đi, xe đạp tập… sẽ hỗ trợ quá trình này, giúp bệnh nhân tập ngồi, tập đứng và tập đi một cách an toàn.

Hoạt động trị liệu

Nếu vật lý trị liệu tập trung vào việc đi lại và vận động thô, thì hoạt động trị liệu giúp bệnh nhân lấy lại khả năng thực hiện các hoạt động sinh hoạt hàng ngày (ADLs). Các chuyên gia sẽ hướng dẫn người bệnh cách tự mặc quần áo, vệ sinh cá nhân, ăn uống, cầm nắm đồ vật bằng những dụng cụ hỗ trợ hoặc bằng các kỹ thuật thích ứng. Mục tiêu của hoạt động trị liệu là giúp người bệnh trở nên độc lập nhất có thể trong cuộc sống, giảm sự phụ thuộc vào người khác và tìm lại sự tự tin.

Ngôn ngữ trị liệu

Khoảng một phần ba số bệnh nhân sau tai biến gặp phải chứng rối loạn ngôn ngữ (aphasia). Ngôn ngữ trị liệu giúp họ cải thiện khả năng nói, hiểu, đọc và viết. Ngoài ra, nhiều bệnh nhân còn bị chứng khó nuốt (dysphagia), rất nguy hiểm vì có thể gây sặc, nghẹn và viêm phổi hít. Chuyên gia ngôn ngữ trị liệu sẽ hướng dẫn các bài tập cho cơ miệng, lưỡi và họng, đồng thời tư vấn về tư thế ăn và độ đặc của thức ăn phù hợp để đảm bảo việc ăn uống an toàn.

Điều trị bằng thuốc

Việc sử dụng thuốc là rất quan trọng để kiểm soát các yếu tố nguy cơ và ngăn ngừa tai biến tái phát. Bác sĩ sẽ kê đơn các loại thuốc điều trị tăng huyết áp, đái tháo đường, rối loạn mỡ máu và các thuốc chống đông hoặc chống kết tập tiểu cầu. Một số loại thuốc khác có thể được sử dụng để giảm tình trạng co cứng cơ hoặc điều trị trầm cảm sau tai biến.

Những lưu ý khi chăm sóc bệnh nhân tai biến liệt nửa người

Sự chăm sóc của gia đình có tác động trực tiếp đến tốc độ và kết quả phục hồi của người bệnh. Dưới đây là những vấn đề cần được quan tâm đặc biệt.

Chế độ dinh dưỡng khoa học

Dinh dưỡng hợp lý giúp cung cấp năng lượng cho quá trình tập luyện và phục hồi. Bữa ăn cần đảm bảo đủ các nhóm chất: đạm, tinh bột, chất béo tốt, vitamin và khoáng chất. Nên ưu tiên các loại thực phẩm giàu chất xơ như rau xanh, trái cây để tránh táo bón. Thức ăn nên được chế biến ở dạng mềm, lỏng, dễ nuốt như cháo, súp, canh để phòng ngừa nguy cơ sặc, nghẹn. Cần chia nhỏ các bữa ăn trong ngày để cơ thể dễ hấp thu. Đối với bệnh nhân phải ăn qua sonde dạ dày, người nhà cần tuân thủ nghiêm ngặt hướng dẫn của nhân viên y tế về cách cho ăn và vệ sinh ống sonde.

Vệ sinh cá nhân và phòng chống nhiễm khuẩn

Việc giữ gìn vệ sinh sạch sẽ không chỉ giúp người bệnh thoải mái mà còn ngăn ngừa các bệnh nhiễm trùng. Cần vệ sinh răng miệng hàng ngày, tắm gội thường xuyên (có thể tắm tại giường bằng khăn ấm). Do người bệnh thường gặp vấn đề về tiểu tiện không tự chủ, việc sử dụng tã, bỉm là cần thiết. Phải thay tã thường xuyên và vệ sinh sạch sẽ vùng kín sau mỗi lần đại tiểu tiện để ngăn ngừa viêm đường tiết niệu và hăm loét da.

Phòng chống loét do tỳ đè

Đây là một trong những biến chứng nguy hiểm và thường gặp nhất ở bệnh nhân nằm lâu. Các vùng da chịu nhiều áp lực như xương cùng cụt, gót chân, bả vai, khuỷu tay rất dễ bị loét do tỳ đè. Để phòng ngừa, cần thay đổi tư thế cho bệnh nhân mỗi 2 giờ một lần, luân phiên giữa nằm ngửa, nằm nghiêng trái, nghiêng phải. Sử dụng đệm chống loét (đệm hơi hoặc đệm nước) là một giải pháp hiệu quả. Hàng ngày, cần kiểm tra da ở các vùng tỳ đè, giữ cho da luôn khô ráo, sạch sẽ và thực hiện xoa bóp nhẹ nhàng để tăng cường lưu thông máu.

Hỗ trợ vận động và phòng ngừa biến chứng hô hấp

Nằm bất động kéo dài có thể gây ứ đọng đờm dãi trong phổi, dẫn đến viêm phổi. Hàng ngày, nên hỗ trợ người bệnh ngồi dậy (nếu có thể), vỗ rung nhẹ nhàng vùng lưng để giúp họ long đờm và ho khạc ra ngoài. Bên cạnh đó, việc duy trì các bài tập vận động thụ động cho bên liệt là cực kỳ quan trọng để giữ cho các khớp linh hoạt và tránh co rút gân cơ.

Chăm sóc sức khỏe tinh thần

Đối mặt với sự mất mát đột ngột về khả năng vận động và sự phụ thuộc vào người khác, người bệnh rất dễ rơi vào trạng thái mặc cảm, trầm cảm, lo âu. Người nhà cần là chỗ dựa tinh thần vững chắc, luôn kiên nhẫn, lắng nghe và động viên họ. Hãy khích lệ và ăn mừng cả những tiến bộ nhỏ nhất, tạo điều kiện để người bệnh tham gia vào các hoạt động gia đình, giúp họ cảm thấy mình vẫn là một phần quan trọng và được yêu thương.

Dịch vụ chăm sóc điều dưỡng tại nhà của Phòng khám gia đình Việt Úc

Quá trình chăm sóc bệnh nhân tai biến liệt nửa người là một công việc toàn thời gian, đòi hỏi nhiều công sức và kỹ năng chuyên môn. Nhiều gia đình có thể cảm thấy quá tải và gặp khó khăn trong việc đảm bảo chăm sóc đúng cách cho người thân. Thấu hiểu điều đó, Phòng khám gia đình Việt Úc cung cấp dịch vụ chăm sóc điều dưỡng chuyên nghiệp tại nhà, mang đến giải pháp hỗ trợ toàn diện và đáng tin cậy.

Đội ngũ điều dưỡng của phòng khám được đào tạo bài bản, giàu kinh nghiệm trong việc chăm sóc các bệnh nhân cần sự hỗ trợ đặc biệt, bao gồm cả bệnh nhân sau tai biến. Dịch vụ không chỉ tập trung vào việc đáp ứng các nhu cầu y tế cơ bản mà còn hướng đến mục tiêu chăm sóc giảm nhẹ, giúp nâng cao chất lượng sống cho người bệnh. Các điều dưỡng viên sẽ hỗ trợ thực hiện những công việc đòi hỏi chuyên môn như:

• Chăm sóc và xử lý các vết loét do tì đè.
• Cho ăn qua ống sonde dạ dày, đảm bảo dinh dưỡng và an toàn.
• Thực hiện các y lệnh của bác sĩ như tiêm, truyền dịch, thay băng.
• Hỗ trợ vệ sinh cá nhân, giúp người bệnh luôn sạch sẽ và thoải mái.
• Hỗ trợ người bệnh thực hiện các bài tập vật lý trị liệu cơ bản tại nhà, góp phần đẩy nhanh quá trình phục hồi.

Với sự đồng hành của dịch vụ điều dưỡng tại nhà từ Phòng khám gia đình Việt Úc, gia đình có thể an tâm rằng người thân của mình đang được chăm sóc một cách chuyên nghiệp và tận tình nhất, đồng thời giảm bớt gánh nặng cho người chăm sóc chính, để họ có thêm thời gian nghỉ ngơi và tái tạo năng lượng. Đây là sự hỗ trợ thiết thực, giúp hành trình phục hồi của bệnh nhân trở nên nhẹ nhàng và hiệu quả hơn.

Để được tư vấn chi tiết về dịch vụ phù hợp nhất cho người thân, Quý khách hàng vui lòng liên hệ Hotline 1800 6894 (Khu vực TP.HCM).